Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι διάφορες νόσοι που προκαλούν άνοια δεν είναι ίδιες μεταξύ τους. Ένα από τα σημεία που διαφέρουν είναι και η περιοχή του εγκεφάλου που προσβάλλεται πρώτη και σε μεγαλύτερο βαθμό. Ανάλογα με την περιοχή αυτή, τα αρχικά συμπτώματα του ασθενούς –αυτά που θα τον οδηγήσουν στον ειδικό νευρολόγο– είναι συχνά πολύ χαρακτηριστικά. Έτσι, αν ένας ασθενής έχει άνοια, τότε αυτή είναι πιθανό να οφείλεται σε νόσο Alzheimer αν επιπλέον:
- Τα συμπτώματα ξεκίνησαν και εξελίσσονται προοδευτικά, σε χρονικό ορίζοντα μηνών/ετών
- Η εντονότερη επιβάρυνση αφορά (κατά κανόνα) στην ικανότητα μάθησης και ανάμνησης πρόσφατων γεγονότων
- Παράλληλα, υπάρχουν προβλήματα σε τουλάχιστον ένα από τα επόμενα:
- προσανατολισμός και αναγνώριση προσώπων και αντικειμένων
- εύρεση της κατάλληλης λέξης κατά την ομιλία
- λογική σκέψη, κρίση και επίλυση προβλημάτων.
Αν δηλαδή θέλαμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ ενός τυπικού ασθενούς, αυτός θα ήταν ένα άτομο άνω των 65 ετών που αρχικά εμφανίζει δυσκολία να θυμηθεί αυτό που μόλις άκουσε ή τα γεγονότα της χθεσινής μέρας. Σταδιακά, το πρόβλημα επιδεινώνεται, κάνει συνεχώς τις ίδιες ερωτήσεις, ξεχνά να πάρει τα φάρμακά του ή να πληρώσει λογαριασμούς, αφήνει αναμμένα τα μάτια της κουζίνας κτλ… Αντιδρά σε αυτές τις αλλαγές με άγχος, εκνευρισμό ή άρνηση να τις αποδεχθεί, ενώ αυτές πλέον έχουν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές από τους οικείους του. Μετά από μήνες ή χρόνια, δυσκολεύεται πλέον να βρει το δρόμο του στη γειτονιά, να αναγνωρίσει γνωστά του πρόσωπα, να «σταθεί» σε μια απλή συζήτηση, να κάνει λογικές κρίσεις και συσχετισμούς, ενώ παράλληλα νιώθει μελαγχολία, εγκαταλείπει τα ενδιαφέροντά του ή πιστεύει ότι οι γύρω του συνωμοτούν εναντίον του… Ήδη έχει ξεκινήσει η επαφή με τον ειδικό νευρολόγο, ο διαγνωστικός έλεγχος και η θεραπευτική παρέμβαση, ώστε σε αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής του να λάβει όσο γίνεται περισσότερη βοήθεια και η ποιότητα ζωής του ιδίου και των συγγενών να διαταραχθεί όσο γίνεται λιγότερο.
Κάτι τέτοιο βέβαια είναι πολύ δύσκολο και έτσι, παρά τις βέλτιστες προσπάθειες των φροντιστών και του ειδικού, ο ασθενής περιορίζεται, αρχικά στο σπίτι και ακολούθως στην καρέκλα ή το κρεβάτι του, καθώς η νόσος Alzheimer και γενικά η άνοια, σε όποια πάθηση και αν οφείλεται, καταλήγει τελικά στην απώλεια αυτονομίας και κινήτρου. Σε αυτό το στάδιο, παθολογικά προβλήματα λόγω κακής σίτισης, ακινησίας και λοιμώξεων κάνουν την εμφάνισή τους και οδηγούν στο τέλος της μάχης, συνήθως γύρω στα 10 χρόνια μετά τη διάγνωση…
Ίσως η παραπάνω περιγραφή να μοιάζει ζοφερή, ωστόσο για την ώρα η ιατρική, παρά τα τεράστια άλματα που έχουν επιτευχθεί τον τελευταίο αιώνα, δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει ριζικά τη νόσο Alzheimer· η ίασή της τις επόμενες δεκαετίες ευελπιστούμε ότι θα αλλάξει την τρίτη ηλικία.